Terapia integracji sensorycznej (SI) to forma terapii, która zyskuje coraz większe znaczenie w kontekście wspierania rozwoju psychoruchowego dzieci. Jej głównym celem jest poprawa sposobu, w jaki system nerwowy odbiera i interpretuje bodźce z otoczenia. Terapia ta bazuje na neuroplastyczności mózgu, zakładając, że odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą wspomóc właściwe przetwarzanie informacji sensorycznych. Proces terapii składa się z kilku etapów i może różnić się w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka.
Czym jest terapia integracji sensorycznej?
Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców zmysłowych oraz odpowiedniego ich organizowania w celu prawidłowej reakcji. Zmysły, których dotyczy terapia SI, to nie tylko wzrok, słuch, węch czy dotyk, ale także zmysł przedsionkowy (równowaga) i propriocepcja (czucie głębokie). Gdy proces integracji sensorycznej przebiega nieprawidłowo, dziecko może mieć trudności z codziennym funkcjonowaniem – zarówno w sferze emocjonalnej, jak i poznawczej czy motorycznej.
Terapia SI opiera się na specjalistycznych ćwiczeniach, które mają na celu wsparcie rozwoju układów sensorycznych. Terapia ta jest prowadzona przez wykwalifikowanych terapeutów i odbywa się w kontrolowanych warunkach, często przy użyciu specjalistycznego sprzętu, jak huśtawki, piłki, liny czy różnego rodzaju materace.
Dla kogo przeznaczona jest terapia SI?
Terapia integracji sensorycznej jest najczęściej stosowana w przypadku dzieci, choć może być także wykorzystywana u młodzieży. Jest wskazana szczególnie wtedy, gdy występują trudności w przetwarzaniu bodźców, które objawiają się m.in. nadmierną reaktywnością na dźwięki, dotyk, trudnościami w nauce, problemami z koncentracją, opóźnieniem rozwoju motorycznego czy nieadekwatnymi reakcjami emocjonalnymi.
Wiele dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), spektrum autyzmu, mózgowym porażeniem dziecięcym czy opóźnieniem rozwoju mowy korzysta z terapii SI, jako wsparcia procesu terapeutycznego. Warto jednak zaznaczyć, że skuteczność terapii zależy od prawidłowej diagnozy i indywidualnego podejścia do każdego przypadku.
Jak wygląda diagnoza przed rozpoczęciem terapii?
Diagnoza procesów integracji sensorycznej jest kluczowym etapem przed wdrożeniem terapii. Opiera się ona na szczegółowym wywiadzie z rodzicami lub opiekunami dziecka, obserwacji podczas zabawy oraz specjalistycznych testach, które oceniają funkcjonowanie systemów sensorycznych. Często wykorzystuje się narzędzia takie jak Test Południowokalifornijski czy profil sensoryczny, pomagające ocenić poziom integracji bodźców zmysłowych.
Bardzo ważna jest również analiza funkcjonalna, czyli odpowiedź organizmu dziecka na konkretne bodźce. Dzięki temu możliwe jest określenie, które zmysły pracują nieprawidłowo i jakiego rodzaju stymulacja będzie najlepiej odpowiadać na potrzeby dziecka. Na podstawie wyników tworzony jest indywidualny program terapeutyczny, dostosowany do poziomu trudności i celów rozwojowych.
Przebieg terapii integracji sensorycznej krok po kroku
Terapia integracji sensorycznej odbywa się zazwyczaj w formie cotygodniowych zajęć trwających od 45 do 60 minut. Sesje mają charakter zabawowy, dostosowany do wieku i możliwości dziecka, jednak są ściśle ukierunkowane na realizację celów terapeutycznych. Terapeuci wykorzystują w pracy sprzęt terapii SI, taki jak równoważnie, hamaki, piłki sensoryczne czy specjalne panele dotykowe.
Zajęcia prowadzone są w sposób dynamiczny, dostarczając dziecku różnorodnych bodźców i okazji do nauki poprzez doświadczenie. Każda sesja opiera się na zasadzie „adaptowanego wyzwania” – zadania są tak dopasowane, by dziecko miało poczucie sukcesu, jednocześnie stymulując obszary problemowe. Współpraca z rodziną oraz monitorowanie postępów to również istotne elementy terapii.
Efekty i korzyści terapii SI
Efekty terapii integracji sensorycznej mogą obejmować poprawę w zakresie funkcjonowania emocjonalnego, poznawczego i motorycznego. Dzieci po odpowiednio przeprowadzonej terapii często wykazują większą koncentrację, lepszą koordynację ruchową, mniejszą impulsywność oraz poprawę mowy i umiejętności społecznych. Choć czas trwania terapii może się różnić w zależności od przypadku, terapia SI zazwyczaj przynosi pierwsze efekty po kilku miesiącach regularnych zajęć.
W dłuższej perspektywie, właściwe przetwarzanie bodźców zmysłowych pozwala dziecku lepiej funkcjonować w codziennym życiu – w szkole, w kontaktach z rówieśnikami i w rodzinie. Poprawa samoregulacji, orientacji przestrzennej i odczuwania własnego ciała pozytywnie wpływają nie tylko na samoocenę dziecka, ale także na jego zdolność do uczenia się i uczestniczenia w różnych aktywnościach.
Zaletą terapii SI jest jej niskie ryzyko działań niepożądanych, ponieważ opiera się na naturalnym sposobie nauki przez zabawę i ruch, co czyni ją bezpieczną i dobrze tolerowaną przez większość dzieci.
Artykuł powstał przy współpracy z centrumstamina.pl.
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno – edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu ze specjalistami i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
